[bataat - sweet potato (EN)]
Oorspronkelijk komt de zoete aardappel uit Zuid- en Centraal-Amerika. Vanaf de 16de eeuw werd de plant door de Spanjaarden overgebracht naar Azië, waar hij snel een belangrijk voedingsmiddel werd. Zoete aardappel wordt ook geteeld in Polynesië, Nieuw-Guinea en bij de Maori op Nieuw-Zeeland. Het lijkt erop dat de plant hier al vele eeuwen verbouwd werd.
Mogelijks wijst dit erop dat Polynesiërs al een kleine duizend jaar voor Columbus de oversteek naar de kust van Zuid-Amerika hebben gemaakt.
In tegenstelling tot de gewone aardappel wordt de zoete aardappel niet gekweekt door knollen te planten, maar via het nemen van stekjes. De zoete aardappel is immers totaal niet verwant met de gewone aardappel. De zoete aardappel is een familielid van o.a. haagwinde (windefamilie), je kunt dit duidelijk zien aan de vorm van het blad. Ook maakt de plant ranken die afhankelijk van het ras een halve meter tot 2 meter lang kunnen worden. Als de planten groot genoeg zijn, zijn ze een prima bodembedekker.
Uitplanten kan als de laatste kans op nachtvorst is verdwenen (half mei). Geef ze een zonnig plekje in de moestuin of (bij warmte minnende varianten) in de serre. Een plantafstand van 40 cm is voldoende. Telen op verhoogde bedden is niet noodzakelijk maar zorgt wel voor een hogere opbrengst. Een goed opgewarmde grond is bevorderlijk voor een vluggere groei na het uitplanten.
Vanaf eind september duikt er jaarlijks een dilemma op in verband met het beste oogsttijdstip: oogst je te vroeg, dan zijn de knollen misschien nog wat klein; oogst je te laat, dan kregen de knollen wellicht te lage temperaturen te verwerken en bewaren ze slecht. Zelf oogsten we meestal rond half oktober, afhankelijk van de variëteit. Je kunt eens voorzichtig in de grond wroeten om te zien hoe groot de knollen al zijn. Weersvoorspellingen, muizenvraat en andere omstandigheden zijn soms ook een stimulans om al dan niet te oogsten.
Zoete aardappelen kan je op vele manieren bereiden. Snijd ze in schijfje en bak ze in een pan of in de oven. Voeg ze toe aan allerlei sauzen, soepen of vul er quiche of pizza mee. Ook gepureerd, eventueel met een beetje gewone aardappel zijn ze heerlijk.
De knollen worden best bewaard bij een temperatuur rond de 15°C, best op een plek waar de luchtvochtigheid relatief hoog is.
Zeer belangrijk voor een succesvolle teelt in West-Europa is de keuze van de juiste variëteit. Verschillende variëteiten zijn gehecht aan een warmer tot tropisch klimaat (dit geld voor de meeste zoete aardappels die je in supermarkten vindt). Gelukkig is deze tropische plant heel aanpasbaar gebleken. Op natuurlijke wijze zijn er variëteiten geselecteerd en gecreëerd die een behoorlijke oogst geven in Nieuw-Zeeland, het hoogland van Papoea-Nieuw-Guinea en in het gematigde zuidelijke deel van Canada. Het spreekt voor zich dat de selecties die zich al bewezen in Canada, ook hier een grotere kans op slagen hebben. Enkele courante variëteiten ginder zijn Beauregard en Tainung 65. Deze laatste geeft in onze streken zeer goede resultaten. Zelf selecteerden we uit de Tainung 65 een witte variant ‘Witte van de Ecohoeve’, beiden lenen zich uitermate goed voor buitenteelt. Ook Beauregard geeft bij buitenteelt in warme, zonnige jaren een goede opbrengst.
In de wintermaanden verkopen we kweekknollen van een beperkt aantal rassen. Hiermee kan je zelf aan de slag gaan voor het opkweken van je eigen planten. Deze knol weegt gemiddeld 50g en is goed voor de opkweek van ca. 25 stekjes.
Het opkweken van zoete aardappel stekjes is eigenlijk vrij eenvoudig. Het belangrijkste is warmte en geduld. Best start je zo vroeg mogelijk (januari-maart). Het duurt immers enkele weken voordat de knol scheuten maakt. Om de knol te laten uitlopen leg je hem in een schoteltje met potgrond op een lichte en warme plek. De scheuten groeien het best bij een temperatuur tussen 25°-30°C. Zodra je scheuten van ca. 10 cm hebt kan je de bovenste 7 cm afknippen en stekken. Hou deze vochtig, licht en warm. Eens je stekjes goed geworteld zijn, kan je de planten afharden en uitplanten.
VARIANTEN:
ZOETE AARDAPPEL 'Tainung 65'
De bekendste variëteit voor de buitenteelt. Sterke groeier met lange uitlopers. De knollen hebben een geaderde rood paarse schil en crèmekleurig vruchtvlees. De gemiddelde opbrengst van de T65 is 3 kg/plant met opvallend forse (>1 kg) knollen.
ZOETE AARDAPPEL 'Witte van de Ecohoeve'
Mutant van ‘Tainung 65’ uit 2013. Net als de T65 uitermate geschikt voor de buitenteelt. Sterke groeier met lange uitlopers. De knollen hebben een witte schil en crèmekleurig vruchtvlees. De gemiddelde opbrengst van deze variëteit is 3 kg/plant. Deze selectie geeft duidelijk meer knollen per plant waardoor de knollen iets kleiner zijn van formaat (ca. 600g).
ZOETE AARDAPPEL 'Erato White'
Zeer productief ras met forse knollen en een hoge opbrengst. De knollen worden wat verder van de plant gevormd. De aardappelen hebben een roze schil en crèmekleurig vruchtvlees. Dankzij de korte groeiduur geschikt voor de onbeschutte buitenteelt. Bij teelt onder glas/plastic een zeer hoge opbrengst.
ZOETE AARDAPPEL 'Marjoke'
Een door Kwekerij de Zoetewei recent geselecteerde zoete aardappel. De knollen hebben een handzaam formaat, crémekleurig vruchtvlees en een opvallend mooie donkerrode schil. Deze selectie is geschikt voor de onbeschutte buitenteelt en geeft een goede opbrengst. De plant bloeit rijkelijk met lila bloemen.
ZOETE AARDAPPEL 'Belle'
Net als 'Marjoke' een selectie van Kwekerij de Zoetewei. Deze zoete aardappel vormt eerder kleine aardappels met een gladde, blanke schil en crémekleurig vruchtvlees. Door de aangename kastanjesmaak en de smeuïge textuur verdient deze selectie de nodige aandacht. De opbrengst bij buitenteelt is, met een gemiddelde van 1.5 kg per plant, spijtig genoeg aan de lage kant.
ZOETE AARDAPPEL 'Golden eye'
Een nieuwe zaailing (Y007) van Kwekerij De Zoetewei. Hoge opbrengst van ovaal-ronde knollen ter grootte van een grote aardappel (200-400g). Gemakkelijk in opkweek door snelle en overvloedige scheutvorming. Geschikt voor buitenteelt. Mooi geel-oranje vlees dat goudgeel kleurt tijdens het bakken. Heeft een lekkere kastanjesmaak.
ZOETE AARDAPPEL 'Seppe'
Variëteit gekregen en nog niet op naam gebracht. Kan zowel buiten als onder glas/plastic geteeld worden. Sterke groeier met lange uitlopers. De knollen zijn langwerpig en oranje van schil en vruchtvlees. De gemiddelde opbrengst is 2 kg/plant. De knolgrootte varieert van 0.5 tot 1 kg.
ZOETE AARDAPPEL 'Beauregard Improved'
Gegeerde soort voor de commerciële teelt. Goede opbrengst bij zowel buitenteelt als bij de teelt onder glas/plastic. Eerder compacte groei met uitlopers van max 2 m. De eerder langwerpige knollen worden iets verder van de plant gevormd. De knollen zijn rood oranje van schil en oranje van vruchtvlees. De gemiddelde opbrengst van dit ras is net iets boven de 2 kg/plant. De knollen wegen meestal tussen de 0.5 en 1 kg.
ZOETE AARDAPPEL 'Sweet Orange'
Productief ras met zeer hoge opbrengst. Erg geschikt voor de buitenteelt wegens kort groeiseizoen. Knol oranje met lichte kastanjesmaak. Zeer grote knollen tot 2 kg, zeker bij teelt onder glas/plastic. Gemiddelde opbrengst van meer dan 2 kg per plant. Aanrader voor buitenteelt.
Kweekknollen (€6/knol) zijn leverbaar van november tot half maart en kunnen verzonden worden.
Planten in pot (P7- €3/plant) zijn leverbaar vanaf half april tot en met juni.